نزول دفعی
نُزولِ دَفْعی یا نُزولِ اِجْمالی، نازل شدن تمام قرآن در شب قدر است. در روایات آمده که قرآن در شب قدر در بیت المعمور فرود آمد و سپس به صورت تدریجی بر پیامبر(ص) نازل شد. بیشتر مفسران به آیه سوم سوره دخان و آیه نخست سوره قدر بر نزول دفعی قرآن استناد می‌کنند. برخی دیگر معتقدند قرآن تنها به صورت تدریجی نازل شد.
معناشناسی
مفسران براساس برخی آیات قرآن: «ما قرآن را در شب قدر نازل كرديم»؛ «به راستى ما قرآن را در شبى پربركت نازل كردیم» معتقدند قرآن در شب قدر یکباره بر پیامبر(ص) نازل شد و در اصطلاح به آن نزول دفعی یا اجمالی می‌گویند.
در روایات
شیخ صدوق نخستین کسی است که نزول دفعی قرآن را از اعتقادات شیعه برشمرده و حکمت این نزول را، آگاهی اجمالی پیامبر(ص) بر محتوای قرآن می‌داند. در روایات شیعه نیز آمده است که قرآن در شب قدر، بر آسمان چهارم فرود آمد و در بیت المعمور قرار گرفت، سپس در طول ۲۳سال، به صورت لفظی و تفصیلی بر پیامبر(ص) نازل گردید. همچنین در روایات اهل‌سنت نیز آمده که قرآن از لوح محفوظ بر آسمان اول فرود آمد و در جایگاهی به نام بیت العزه قرار گرفت.
چگونگی نزول دفعی
در چگونگی نزول دفعی قرآن، تفسیرهای متفاوتی ارائه شده است؛ فیض کاشانی مراد از بیت المعمور را قلب پیامبر(ص) می‌داند. علامه طباطبایی معتقد است قرآن در شب قدر با وجود باطنی و حقیقی خود نازل شد و در طی ۲۳سال، با وجود ظاهری و تفصیلی خود نازل گشت. باور عده دیگری این است که هر اندازه از آیات قرآن که در طول سال مورد نیاز بود، در شب قدرِ همان سال بر پیامبر(ص) نازل می‌شد.گروه دیگری نیز می‌گویند بیشتر آیات قرآن، در شب قدر نازل شده است، نه تمام قرآن. گروه دیگری نیز نزول دفعی را نپذیرفته و معتقدند آیاتی که می‌گویند «ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم»، ناظر به شروع نزول تدریجی قرآن است.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ سوره قدر، آیه۱.
- ↑ سوره دخان، آیه ۳.
- ↑ انصاری، «نزول دفعی قرآن کریم» ص۲۲۲۶.
- ↑ کریمی و دیمه کارگراب، «استدلال روایی شیخ صدوق بر نزول قرآن»، ص۲۴.
- ↑ کلینی، کافی، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۶۲۸، به نقل از ناصحیان و جلالیان، «بررسی دیدگاه آیت‌الله معرفت در نزول قرآن»، ص۱۶۱.
- ↑ انصاری، «نزول دفعی قرآن کریم»، ص۲۲۲۶.
- ↑ فیض کاشانی، التفسیر الصافی، ۱۳۹۹ق، ج۱، ص۵۷، به نقل از ناصحیان و جلالیان، «بررسی دیدگاه آیت‌الله معرفت در نزول قرآن»، ص۱۷۰.
- ↑ معرفت، تاریخ قرآن، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.
- ↑ معرفت، تاریخ قرآن، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.
- ↑ معرفت، تاریخ قرآن، ۱۳۸۳ش، ص۳۶-۳۹.
- ↑ سوره قدر، آیه۱ و سوره دخان، آیه۳.
- ↑ رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۱۹۱.
منابع
- انصاری، مسعود، «نزول دفعی قرآن کریم»، در مجموعه مقالات دانشنامه قرآن، تهران، نشر دوستان، ۱۳۷۷ش.
- رامیار، محمود، تاریخ قرآن، تهران، موسسه انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۹ش.
- فیض کاشانی، محمد حسن، التفسیر الصافی، بیروت، نشر اعلمی، ۱۳۹۹ق.
- کریمی و دیمه کارگراب، محمود و محسن، «استدلال روایی شیخ صدوق بر نزول قرآن»، در مجله علوم قرآن و حدیث، شماره ۶۲، زمستان ۱۳۹۰ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۶۵ش.
- معرفت، محمد هادی، تاریخ قرآن، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۳ش.
- ناصحیان و جلالیان، علی اصغر و علی، «بررسی دیدگاه آیت‌الله معرفت در نزول قرآن»، در مجله الهیات و حقوق، شماره۲۶، زمستان ۱۳۸۶ش.
پیوند به بیرون